Dấu hiệu nhiễm HIV là gì? Tầm quan trọng của tầm soát sớm HIV 

HIV vẫn là một vấn đề sức khỏe cộng đồng lớn trên thế giới. Cho đến nay đã cướp đi sinh mạng của hàng triệu người với tình trạng lây truyền liên tục ở tất cả các quốc gia. Chẩn đoán sớm là chìa khóa để điều trị HIV thành công. Vậy, dấu hiệu nhiễm HIV là gì? Chẩn đoán HIV bằng cách nào? Hãy cùng Circa tìm hiểu về các dấu hiệu nhiễm HIV, cũng như tầm quan trọng của xét nghiệm và tầm soát sớm HIV qua bài viết sau nhé! 

HIV là gì? 

HIV là một virus gây suy giảm miễn dịch ở người. Đây là một bệnh nhiễm trùng tấn công hệ thống miễn dịch của cơ thể, đặc biệt là các tế bào bạch cầu CD4. Nếu HIV không được điều trị, nó có thể dẫn đến hội chứng suy giảm miễn dịch mắc phải – AIDS. AIDS là giai đoạn cuối của nhiễm HIV, xảy ra khi hệ thống miễn dịch của cơ thể bị tổn hại nặng nề do virus.

Cơ thể người không thể loại bỏ được HIV và hiện nay chưa có phương pháp chữa trị hiệu quả. Khi một người được xác định nhiễm HIV đồng nghĩa sẽ mang virus này suốt đời. Tuy nhiên, với sự chăm sóc y tế thích hợp, HIV có thể được kiểm soát. Những người nhiễm HIV được điều trị hiệu quả có thể kéo dài sự sống, khỏe mạnh và bảo vệ được bạn tình của mình.

HIV lây qua đường nào? 

Phần lớn các trường hợp nhiễm HIV lây truyền qua đường tình dục. HIV cũng có thể lây lan khi tiếp xúc với máu người nhiễm bệnh, do tiêm chích ma túy trái phép hoặc dùng chung kim tiêm. Hơn nữa, HIV cũng có thể lây từ mẹ sang con trong quá trình mang thai, sinh nở hoặc cho con bú.

HIV chỉ có thể bị nhiễm khi tiếp xúc trực tiếp với một số chất dịch cơ thể nhất định từ người nhiễm HIV có tải lượng virus có thể phát hiện được. Những chất lỏng này là: máu, tinh dịch, dịch trực tràng, dịch âm đạo hay sữa mẹ.

Để lây truyền xảy ra, HIV trong các chất dịch này phải xâm nhập vào máu của người âm tính qua màng nhầy (có ở trực tràng, âm đạo, miệng hoặc đầu dương vật), qua vết cắt hở/vết loét, hoặc qua tiêm trực tiếp (từ kim hoặc ống tiêm).

Một người không thể nhiễm HIV thông qua tiếp xúc thông thường hàng ngày như hôn, ôm, bắt tay hoặc dùng chung đồ dùng cá nhân, thức ăn hoặc nước uống.

Điều quan trọng cần lưu ý là những người nhiễm HIV đang điều trị ARV và có tải lượng virus ở mức dưới mức phát hiện sẽ không truyền HIV cho bạn tình của họ. Do đó, việc tiếp cận sớm và được hỗ trợ để tiếp tục điều trị là rất quan trọng không chỉ để cải thiện sức khỏe của người nhiễm HIV mà còn để ngăn ngừa lây truyền HIV.

Dấu hiệu HIV là gì?  

HIV tiến triển qua 3 giai đoạn. Và ở mỗi giai đoạn khác nhau, dấu hiệu HIV cũng khác nhau. 

Giai đoạn cấp tính

Đây là giai đoạn nhiễm HIV cấp tính. Trong vòng 2 đến 4 tuần sau khi nhiễm HIV, khoảng 2/3 số người sẽ mắc bệnh giống cúm. Đây là phản ứng tự nhiên của cơ thể đối với virus HIV. 

Ở giai đoạn cấp tính, dấu hiệu HIV có thể tương tự các triệu chứng của bệnh cúm, bao gồm: 

• Sốt, ớn lạnh. 
• Phát ban. 
• Đổ mồ hôi đêm. 
• Đau cơ, đau họng. 
• Mệt mỏi. 
• Hạch bạch huyết bị sưng. 
• Loét miệng. 

Những triệu chứng này có thể kéo dài từ vài ngày đến vài tuần. Tuy nhiên, vẫn có những trường hợp người bệnh không gặp bất kỳ dấu hiệu nào ở giai đoạn đầu của HIV. 

Đừng cho rằng bạn nhiễm HIV chỉ vì bạn có bất kỳ triệu chứng nào trong số này – chúng có thể giống với những triệu chứng do các bệnh khác gây ra. Nhưng nếu nghi ngờ bản thân có thể đã bị phơi nhiễm bệnh, tốt nhất hãy đi xét nghiệm HIV. 

Giai đoạn mãn tính

Ở giai đoạn mãn tính (nhiễm trùng tiềm ẩn), virus vẫn nhân lên nhưng ở mức độ rất thấp. Người bệnh ở giai đoạn này có thể không cảm thấy bất thường về sức khỏe hoặc không có bất kỳ triệu chứng nào. 

Khi virus tiếp tục nhân lên và phá hủy các tế bào miễn dịch, người bệnh có thể bị nhiễm trùng nhẹ hoặc có các dấu hiệu mãn tính như: 

• Sốt. 
• Mệt mỏi. 
• Hạch bạch huyết bị sưng – thường là một trong những dấu hiệu đầu tiên của nhiễm HIV. 
• Bệnh tiêu chảy. 
• Sụt cân. 
• Nhiễm nấm miệng (tưa miệng). 
• Bệnh zona (herpes zoster). 
• Viêm phổi. 

Những người tuân thủ điều trị HIV theo quy định có thể không bao giờ chuyển sang giai đoạn AIDS. Nếu không điều trị HIV, giai đoạn này có thể kéo dài 10-15 năm hoặc lâu hơn, nhưng một số trường hợp sẽ diễn tiến  nhanh hơn. 

Vào cuối giai đoạn này, lượng HIV trong máu (tải lượng virus) tăng lên và người bệnh có thể chuyển sang giai đoạn AIDS. 

Tiến triển thành AIDS

Nếu nhiễm HIV và không điều trị, virus sẽ làm suy yếu hệ thống miễn dịch của cơ thể. Bệnh sẽ tiến triển thành AIDS, cũng là giai đoạn cuối của nhiễm HIV. 

Các dấu hiệu HIV ở giai đoạn phát triển thành AIDS có thể bao gồm: 

• Sụt cân nhanh chóng. 
• Sốt tái phát hoặc đổ mồ hôi đêm nhiều. 
• Mệt mỏi cực độ không rõ nguyên nhân. 
• Sưng hạch bạch huyết kéo dài ở nách, háng hoặc cổ. 
• Tiêu chảy kéo dài hơn một tuần. 
• Loét miệng, loét hậu môn hoặc loét bộ phận sinh dục. 
• Viêm phổi. 
• Có các vết màu đỏ, nâu, hồng hoặc tía trên hoặc dưới da hoặc bên trong miệng, mũi hoặc mí mắt. 
• Trầm cảm, mất trí nhớ và các vấn đề thần kinh khác. 

Khi ở giai đoạn AIDS, người bệnh có thể có lượng virus cao và có thể dễ dàng truyền HIV sang người khác. Lúc này, hệ thống miễn dịch bị tổn hại nặng nề nên bệnh nhân có thể ngày càng mắc nhiều bệnh nhiễm trùng cơ hội hoặc các bệnh nghiêm trọng khác. Nếu không điều trị HIV, người mắc bệnh AIDS thường sống sót được khoảng 3 năm. 

Chẩn đoán HIV 

Cách duy nhất để biết có nhiễm HIV hay không là xét nghiệm HIV, vì các triệu chứng của bệnh có thể không xuất hiện trong nhiều năm. Một số người có nguy cơ bị nhiễm HIV đặc biệt cao và có thể được khuyên nên xét nghiệm thường xuyên. 

Xét nghiệm HIV không thể phát hiện virus ngay sau khi bị phơi nhiễm. Cơ thể cần có thời gian để tạo ra kháng thể để chống lại virus. Khoảng thời gian cửa sổ là khoảng thời gian từ khi tiếp xúc đến khi xét nghiệm có thể phát hiện ra virus. Tùy theo từng người và từng loại xét nghiệm mà khoảng thời gian cửa sổ sẽ khác nhau. Có các loại xét nghiệm thường gặp như sau:

• Xét nghiệm kháng nguyên/kháng thể: Xét nghiệm kháng nguyên/kháng thể kết hợp có thể phát hiện nhiễm trùng từ 18 đến 45 ngày sau khi phơi nhiễm (đối với xét nghiệm lấy máu) hoặc 18 đến 90 ngày sau khi phơi nhiễm (đối với xét nghiệm chích ngón tay). 
• Xét nghiệm kháng thể: Những xét nghiệm này tìm kiếm kháng thể kháng HIV trong mẫu máu hoặc mẫu nước bọt. Hầu hết các xét nghiệm HIV nhanh hay xét nghiệm tự thực hiện tại nhà đều là xét nghiệm kháng thể. Xét nghiệm có thể phát hiện nhiễm trùng từ 23 đến 90 ngày sau khi tiếp xúc. 
• Xét nghiệm acid nucleic có khoảng thời gian cửa sổ ngắn nhất. Nó có thể cho biết có bị nhiễm HIV hay không từ 10 đến 33 ngày sau khi tiếp xúc. 

Nếu bạn nghĩ rằng mình có thể đã bị nhiễm HIV hoặc có nguy cơ nhiễm virus, hãy đến bác sĩ hay các chuyên gia y tế càng sớm càng tốt. 

HIV có điều trị được không? 

Hiện nay, chưa có thuốc hay cách chữa khỏi HIV/AIDS. Tuy nhiên, có nhiều loại thuốc có thể kiểm soát HIV và ngăn ngừa các biến chứng. Những loại thuốc này thuộc liệu pháp kháng virus (ART). Liệu pháp kháng virus hiện tại không chữa khỏi nhiễm HIV nhưng giúp hệ thống miễn dịch của bệnh nhân mạnh mẽ hơn. Điều này giúp họ chống lại các bệnh nhiễm trùng khác. Người được chẩn đoán nhiễm HIV nên bắt đầu điều trị với ART, bất kể giai đoạn nhiễm trùng hay biến chứng của họ. Hơn nữa, bệnh nhân cần phải dùng ART hàng ngày trong suốt quãng đời còn lại.

Những người nhiễm HIV đang dùng ART và không có bằng chứng về virus trong máu sẽ không lây virus sang bạn tình của họ.

Phụ nữ mang thai nhiễm HIV nên được tiếp cận và điều trị ART càng sớm càng tốt. Điều này bảo vệ sức khỏe của người mẹ và giúp ngăn ngừa HIV truyền sang thai nhi trước khi sinh hoặc sang con qua sữa mẹ.

Thuốc dự phòng trước phơi nhiễm (PrEP) và thuốc dự phòng sau phơi nhiễm (PEP) có thể hỗ trợ ngăn ngừa HIV. Mỗi loại được sử dụng trong một tình huống khác nhau:

• PrEP dành cho những người chưa nhiễm HIV nhưng có nguy cơ mắc bệnh này. PrEP là loại thuốc có thể làm giảm nguy cơ mắc bệnh. Nó có thể là một viên thuốc uống hàng ngày hoặc một mũi tiêm mà tiêm hai tháng một lần. Với PrEP, nếu bạn tiếp xúc với HIV, thuốc có thể ngăn chặn HIV xâm nhập và lây lan khắp cơ thể. 
• PEP dành cho những người có thể đã bị phơi nhiễm HIV. Nó chỉ dành cho những tình huống khẩn cấp. PEP phải được bắt đầu trong vòng 72 giờ sau khi có khả năng phơi nhiễm với HIV. 

Tầm quan trọng của xét nghiệm và điều trị sớm HIV 

Việc bắt đầu điều trị bằng thuốc kháng virus ART sớm trong quá trình nhiễm HIV sẽ mang lại kết quả sức khỏe lâu dài tốt hơn so với việc trì hoãn điều trị ART.

Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh CDC, khoảng 1,2 triệu người ở Hoa Kỳ đang sống chung với HIV và khoảng 13% không biết mình bị nhiễm bệnh. Khi chẩn đoán và điều trị HIV bị trì hoãn, HIV sẽ tiếp tục nhân lên. Điều này có thể tác động tiêu cực đến sức khỏe của người bị nhiễm bệnh và làm tăng nguy cơ truyền virus sang người khác. 

Nghiên cứu xác nhận rằng ART cải thiện đáng kể sức khỏe của người nhiễm HIV và giảm nguy cơ phát triển bệnh AIDS cũng như các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng của người bệnh. Đồng thời chẩn đoán và điều trị sớm là chìa khóa để tối đa hóa những lợi ích này và giảm thiểu rủi ro.  

Qua bài viết trên, Circa hy vọng bạn đọc đã có cái nhìn tổng quan về HIV, đặc biệt là các dấu hiệu HIV ở từng giai đoạn bệnh. Hiện tại, HIV chưa có phương pháp điều trị dứt điểm. Do đó, khi gặp phải nguy cơ tiếp xúc với mầm bệnh hoặc có bất kỳ dấu hiệu HIV nào, hãy liên hệ bác sĩ để nhận được sự hỗ trợ phù hợp.